بسیاری از مادران، در دورانی که جنین را حمل می‌کنند، با او حرف می‌زنند. آنها معتقدند و یا شنیده‌اند که جنین می‌تواند صدای مادرش را از دیگر صداها، تشخیص دهد و نسبت به آن واکنش نشان دهد. مادران در تلاش‌اند با جنین ارتباط برقرار کنند و از حسّ مادرانه‌شان نیز برای فهم حرکات او استفاده می‌کنند.
پس از تولد، در دوران شیرخوارگی، نوزادان با گریه و تنها گریه، گرسنگی، نیاز به خواب، گرما و سرما و یا درد خود را ابراز می‌کنند. بسیاری اوقات مادران به راحتی و به درستی درک می‌کنند که علت گریۀ نوزادشان گرسنگی است و یا دلیل دیگری دارد. آنها به مرور می‌توانند تفاوت گریه از گریه را تشخیص دهند.
نوزادان، علاوه بر گریه، در ارتباطی دوطرفه، با تماس فیزیکی و لمس مادر با او ارتباط برقرار می‌کنند. آنها نسبت به لحن صدای مادر، فارغ از کلماتی که استفاده می‌کند، حساس‌اند و هیجان آن را درک می‌کنند. با گذشت زمان، با کمک اشاره کردن، لبخند و تماس چشمی می‌توانند توانمندی خود را در برقراری ارتباط گسترش دهند.
پیام کودک در حال رشد
زبان، مجموعه‌ای از نشانه‌هاست. تا پیش از فهم معنای لغات، کودکان با اشاره به یک شیء، و دیگر روش‌هایی که در بخش قبل اشاره کردیم، ارتباطی غیرکلامی برقرار می‌کنند. با گذشت زمان، زبان او نیز تحول پیدا می‌کند و می‌توانند معنای لغات را درک کنند.
در ابتدا آنها، از هر کلمه معنای ثابتی را دریافت می‌کنند. برای مثال وقتی مادر می‌گوید لیوان آب را قبل از خواب، بالای سرت بگذار. کودک با گیجی، لیوان را با دو دست روی سر می‌گیرد و به مادر نگاه می‌کند. آنگاه مادر به طور شفاف، منظورش را بیان می‌کند و کودک به مرور می‌آموزد که کلمات می‌توانند معانی متعددی داشته باشند. البته این مساله بیش از هرچیز، به میزان گفتگوی مادر با کودک وابسته است.
بچه‌ها دنیای پیچیده و شگفت انگیزی دارند. آنها به گونه‌ای متفاوت و منحصربه‌فرد به دنیای اطراف‌شان می‌نگرند و آن را درک می‌کنند. بچه‌ها برای بیان تجربه‌شان، افکارشان یا احساساتشان، کلمات کافی را ندارند، به همین دلیل به شکل دیگری آن را ابراز می‌کنند. قشقرق به پا کردن، گریه کردن و چسبیدن به بزرگ‌ترها، می‌تواند بیانی از اضطراب و ترس کودک باشد. همچنین ممکن است از مدرسه رفتن اجتناب کند و یا مدام از دل درد شکایت کند.
البته باید بگویم که بسیاری از بزرگسالان نیز، از آنجایی که نمی‌توانند احساساتشان را با کلمات بیان کنند، آنها را در رفتارشان نشان می‌دهند. کوبیدن در، دعوا کردن، قهر کردن، مصرف الکل، رانندگی با سرعت از آن جمله است. بنابراین آگاهی والدین مخصوصا مادر، اهمیت زیادی در رشد زبان کودک دارد.
ارتباط زبان و روان
به خاطر داشته باشیم که کودکان نسبت به احساساتی که تجربه می‌کنند آگاهی کافی را ندارند و نمی توانیم انتظار داشته باشیم که به شکلی شفاف، کلمۀ مرتبط با آن را بیان کنند.
به همین دلیل، برای آنکه بتوانیم به جهان کودک نزدیک شویم و آن را بشناسیم، لازم است به تمام پیام‌های کودک از کلامی و غیرکلامی توجه کنیم و معنای آن را درک کنیم. اما پرسشی که مطرح می شود این است که پیام‌های غیرکلامی شامل چه چیزهایی هستند و چگونه معنا می‌شوند!؟
در مطالب بعدی، راهکار و تکنیک هایی را برای مسلط شدن به مهارت دریافت پیام کودکان بیان خواهم کرد.
دیدگاهتان را بنویسید