خودآگاهی کودکان شناخت آن‌ها از دنیای درونی‌شان را نشان می‌دهد که شامل احساسات، افکار و رفتارشان می‌شود. کودکان خودآگاه، شخصیتی منحصربه‌فرد و ارزشمند برای خود قائل‌اند، که نسبت به آن شناخت دارند. آن‌ها دلایل عصبانیت و ناراحتی و یا شادی و رضایت خود را می‌دانند. این کودکان، در انتخاب‌هایشان مسئولانه‌تر عمل می‌کنند و رفتارشان را متناسب با افکارشان تنظیم می‌کنند. از چیزهایی که برایشان ناخوشایند است، اجتناب می‌کنند و کارهایی را انجام می‌دهند که به آن علاقه دارند. به همین دلیل، این کودکان شادترند و اعتمادبه‌نفس بیشتری دارند.
در مقابل کودکانی که خودآگاهی ندارند، پیامدهای افکار و رفتارشان را نمی‌توانند پیش‌بینی کنند و ممکن است به خودشان و یا دیگران آسیب برسانند. از آن‌جایی که این افراد، شناخت کافی نسبت به علایق یا نقاط ضعف و قوت خود ندارند، در معرض سوءاستفاده و آسیب دیگران قرار می‌گیرند که سلامت جسم و روان آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چطور می‌توانیم مهارت خودآگاهی کودکان را رشد دهیم؟
این مهارت همچون بسیاری از مهارت‌های دیگر به تمرین و یادگیری نیاز دارد. بنابراین معلمان، والدین و مراقبان کودکان، می‌توانند از فرصت‌ها و موقعیت‌های روزمره، به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کنند. همچنین می‌توان به طور مجزا طرح و برنامه‌ای برای آموزش و تمرین درنظرگرفت.
برای این کار ما از ابزارهای مختلفی می‌توانیم استفاده کنیم که در اینجا ما نقاشی را انتخاب کرده‌ایم. همان‌طور که قبلا در این باره توضیح داده شده، نقاشی فرصت بسیار خوبی است تا کودکان بتوانند احساسات، افکار و به طور کلی دنیای درونی خود را ابراز کنند. تعدادی از کودکان مایل‌اند آزادانه و بدون دستورالعمل خاصی نقاشی کنند. برخی هم با دستورالعمل یا ساختار مشخصی بهتر درگیر می‌شوند. در اینجا من سه تمرین برای رشد خودآگاهی کودکان با نقاشی ارائه می‌دهم.
در ابتدا، بهتر است مواد مختلفی را در اختیار بچه‌ها قرار دهیم تا امکان انتخاب داشته باشند و بتوانند دربارۀ آن تصمیم بگیرند. مدادرنگی، مدادشمعی و کاغذ در ابعاد مختلف بهتر است فراهم باشد.
تمرین اول: ساخت بروشور من
- از آن‌ها می‌خواهیم کاغذ را به سه قسمت تقسیم کنند.
- در اولین قسمت نام خود را بنویسند و تصویری را نقاشی کنند که به نوعی آن‌ها را معرفی می‌کند.
- بروشور را باز کنند و در قسمت دوم (یک‌سوم اول)، نقاط قوت و توانمندی‌های خود را نقاشی کنند.
- در قسمت سوم (یک‌سوم دوم) از خاطرات و رویدادهای مثبت زندگی خود چند مورد را نقاشی کنند. این بخش کمک می‌کند تا با احساسات مثبت خود ارتباط برقرار کنند.
- در قسمت بعد، آنچه از احساسات، داشته‌ها و مهارت‌های خود که دوست دارند به دیگران هدیه دهند را بکشند.
- در نهایت در پشت بروشور می‌توانند اهداف خود را نقاشی کنند.
این تمرین، ترکیبی از ساخت کاردستی، نقاشی و فعالیتی بازی‌گون برای خودآگاهی است و می‌توانید به همراه فرزند یا دانش‌آموز یا مراجع خود انجام دهید و پس از آن بازخوردی که از کودک دریافت کردید یا احساس خودتان از انجام تمرین را در اینجا بنویسید.
تمرین دوم: تغییر
- از بچه‌ها می خواهیم کاغذ را از وسط تا کنند.
- در یک سمت چیزهایی که می‌توانند تغییر دهند را نقاشی کنند.
- در سمت دیگر، چیزهایی که نمی‌توانند تغییر دهند را بکشند.
بسیاری از افراد در زندگی روی چیزهایی تمرکز می‌کنند که کنترلی روی آن ندارند. در این تمرین، آن‌ها به این موضوع می‌اندیشند که چه چیزهایی را در زندگی بپذیرند و چه چیزهایی را به چالش بکشند. آن‌ها میان چیزهای قابل‌تغییر مانند رفتارها و چیزهای غیرقابل‌تغییر مانند معلولیت جسمی، تفاوت قائل می‌شوند.
تمرین سوم: نقاشی همتا
- از بچه‌ها می‌خواهیم فردی که کنارشان نشسته است را با استفاده از خط، شکل و رنگ بکشند.
- آن‌ها را تشویق می‌کنیم حین کار فکر کنند که فرد مقابل چه شخصیتی دارد و به چه چیزهایی فکر می‌کند؟
بچه‌ها در این تمرین به شباهت ها و تفاوت ها میان تصویری که از خود در ذهن دارند و تصویری که دیگران از آن‌ها دارند توجه می‌کنند. اهداف شامل شناخت خود و ارتباط با همسالان است.
شما می‌توانید با توجه به کودکانی که با آن‌ها در ارتباط هستید و نیازی که دارند، تمرینات را تغییر دهید. پس از انجام تمرین، می‌توانید نظر و تجربۀ خود را در اینجا بنویسید.
دیدگاهتان را بنویسید